Yasal Uyarı

Yasal Uyarı
Bu sitede yayınlanan bilgi ve referanslar hiçbir surette doktor tavsiyesi yerine geçmez. Tüm sağlık problemlerinde mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. Doktora başvurmadan kesinlikle ilaç veya başka tedavi yöntemleri kullanılmamalıdır.

Kaynak gösterilerek paylaşılan ve verilen bağlantılar (link'ler) ile ulaşılan bilgilerden kaynak sahibi sorumludur.
Sitede yer alan bilgilerin Multipl Skleroz ve diğer hastalıklar konusunda genel kabul gören tıp literatürüne uygun olduğuna dair bir iddiam yok. Bir MS hastası olarak denediğim, kısmen fayda gördüğümü düşündüğüm yardımcı tedavilerle ilgili bilgi paylaşıyorum. Dolayısıyla, her hasta benim gibi kendi sağlığı için yaptığı seçim ve uygulamalardan sorumludur.


20 Mayıs 2015 Çarşamba

İmgelenen Fiziksel Egzersiz ve Neroplasti

Beynin kabiliyetleriyle ilgili bir yazıyı sizinle paylaşmak istiyorum. Ocak 2007’de Time dergisinde How the Brain Rewires Itself (Beyin kendini nasıl yeniden yapılandırır) başlığıyla yayınlanmış, Sharon Begley’e ait bir yazı.


Yazı, sinirbilim (neuroscience) uzmanı Alvaro Pascual-Leone’nin organize edip Harvard üniversitesinde yürüttüğü bir çalışmayı konu alıyor. Bu çalışmada, piyano çalmayı bilmeyen bir grup denek beş gün boyunca günde iki saat verilen bir piyano parçasını çalışıyor. Daha önce piyano çalmamış olan kontrol grubu da bu egzersizleri imgeliyor, yani egzersizleri zihinlerinde canlandırıyor. Transkranyal motor stimülasyon (TMS) testi piyano egzersiziyle hareket eden parmakların beynin motor korteksi tarafından kontrol edilişini görüntülüyor. Piyano çalarak çalışan deneklerin beyinlerinde parmak hareketlerine ayrılmış olan bölgelerin yayılarak genişlediği saptanıyor. İlginç olan, egzersizleri sadece zihinsel olarak yapan grupta da TMS testi sonuçları benzer çıkıyor. Ayrıca salt zihinsel çalışma yapan grup piyano egzersizlerini neredeyse fiziksel çalışma yapanlar kadar iyi çalabilmiş. İşte bu sonuç sinirbilim açısından devrim  niteliğinde. Çünkü zihinsel egzersizin başka türde hareketler için de  motor korteksi fiziksel olarak değiştirme yetisine sahip olduğunu gösteriyor.


Zihinsel egzersiz ve motor güç kazanımı konusunda yapılan, etkileyici sonuçlar veren iki çalışma daha sıralayabiliriz. Cleveland Clinic’te yapılan 12 haftalık bir çalışmada fiziksel egzersiz yapan deney grubu parmak kaslarını %53 güçlendirirken, bu süre zarfında sadece zihinsel egzersiz yapan grubun parmak kaslarında %35’lik bir güçlenme görülmüş. İkinci çalışma Quebec, Kanada’da, Bishop Üniversitesinde yapılmış. Üniversitenin sporcuları kalça fleksör kaslarını fiziksel olarak çalıştırarak %28 oranında güçlendirmiş. Zihinsel egzersiz grubu aynı çalışmaları zihinsel olarak imgeleyerek kalça fleksörlerini %24 oranında güçlendirmiş.


Zihinde canlandırılan fiziksel egzersiz uzun zamandır atletizm çalışmalarında kullanılan bir metodmuş. Hedefleri görsel olarak imgelemek ve bu hedeflere ulaşmak için izlenecek adımlara konsantre olmak, atletlerin performanslarını artırmak için koçların uzun zamandır yararlandığı yöntemlermiş. İmgelenen egzersizlerin ne denli etkili olabildiği yeni yeni anlaşılıyor.


Yakın zamana dek insan beyni hakkında bilim adamları ve biz sıradan insanların algısı ve bilgisi, erişkin insan beyninin genler ve gelişimle belirlenmiş olan sınırlarının dışına çıkmadığı, artık gelişmediği, “nöroplastisite” (yapısını ve işleyişini değiştirme) yeteneğine sahip olmadığıydı. Fakat artık zihnin beyin gelişimini, hatta beynin yeniden yapılandırılmasını etkileyebileceği biliniyor. Kaza, felç vs. sonucu hasar gören beyin bölgeleri sebebiyle kaybedilen motor fonksiyonların özel bir eğitimle (constraint induced motor treatment) komşu beyin bölgeleri tarafından üstlenilebildiği biliniyor. Yani beyin yeniden yapılandırılabiliyor.


Yukarıda aktardığım çalışmaların bana düşündürdüğü şey imgelenen fiziksel egzersizin MS hastalarına fayda sağlayabileceği. MS'te temel sorun merkezi sinir sistemindeki hasar. En azından başlangıçta, örneğin kollar ve bacaklarda hissedilen güçsüzlük nöral yollardaki iletim bozukluğundan kaynaklanıyor. Eğer hareketi imgelemek Pascual-Leone'nin çalışmasında gösterildiği gibi beyinde ilgili alanların gelişmesini sağlıyorsa bu çok ümit verici. Haddimi aşıyorum ve MS hastalarının egzersizleri zihinlerinde canlandırarak sinir iletiminde iyileşme, belki yeni nöral yolların oluşması gibi çok önemli yararlar görebileceğini hayal ediyorum.


Zihinsel egzersiz konusunda danıştığım bir fizyoterapist, egzersiz yapmanın hem motor, hem de duyusal bileşenlerinin önemli olduğunu söyledi. Yani hareketleri yapmak kadar, hareketler yapıldığında aldığımız geribildirim de önemli. Mesela yürürken yere basan ayağımıza ulaşan geribildirim, dumble kaldırıldığında ağırlığı algılayan ellerimizden, kollarımızdan gelen geribildirim gibi… 

İmgelenen egzersizin etkilerinin çok sayıda araştırmayla gösterilmemiş olması, MS hastaları üzerinde çalışılmamış olması, dolayısıyla uygulamaya yaygın şekilde geçirilmemiş olması bizi yıldırmamalı. Girişimsel olmayan, zararsız yöntemleri kendi üzerimizde neden denemeyelim? İmgelenen egzersiz gerçek egzersizin yerini tutmaz, tamam. Fakat yorgun olduğumuzda veya herhangi bir sebeple hareket edemediğimizde pekala yapmak istediğimiz egzersizleri zihnimizde canlandırabiliriz.



Kaynaklar :